Theo chuyên gia, khi pin lithium-ion trong xe điện bị cháy không chỉ gây nguy hiểm vì nhiệt mà còn sinh ra khói chứa nhiều khí độc hại.
Mới đây, một vụ hỏa hoạn đã xảy ra tại khu vực nhà để xe thuộc khuôn viên Khu du lịch chùa Hương Tích (xã Thiên Lộc, tỉnh Hà Tĩnh), khiến 1 ô tô và 9 xe điện du lịch bị thiêu rụi.

Theo các nhân chứng, lửa bùng phát tại một xe điện phục vụ đưa đón du khách đang sạc. Lửa bén nhanh sang các xe bên cạnh rồi bùng lên dữ dội. Thời điểm xảy ra vụ cháy, thời tiết địa phương có nắng nóng gần 40 độ C.

Khi phát hiện, nhân viên tại khu du lịch đã sử dụng bình chữa cháy mini xử lý nhưng bất thành. Dù không gây thiệt hại về nhân mạng, nhưng các tiếng nổ từ dàn xe điện khiến nhiều người chứng kiến sợ hãi.

Đây cũng là lời cảnh báo về việc đảm bảo an toàn trong các sự cố cháy nổ nói chung, cháy xe điện nói riêng.

Hiện trường vụ cháy thiêu rụi 9 xe điện du lịch ở chùa Hương Tích (Ảnh: Dương Nguyễn).

Trước đó, vào ngày 16/6, các cơ quan chức năng tại Hà Nội đã tiến hành kiểm tra cửa hàng kinh doanh xe điện Trung Hiếu tại 2 địa chỉ ở số 261 Hoàng Quốc Việt và xã Thạch Đà (Hà Nội). Đoàn kiểm tra phát hiện, tạm giữ trên 50 chiếc xe máy điện nhãn hiệu NIJIA và một số xe nhãn hiệu khác nghi vấn là hàng giả.

Vụ việc do Công an thành phố Hà Nội đề nghị phối hợp kiểm tra, trước tình trạng buôn bán xe máy điện không đảm bảo chất lượng diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người tiêu dùng, ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường xe điện chính hãng.

Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây mất an toàn về phòng cháy, chữa cháy, do hệ thống pin không đảm bảo tiêu chuẩn.

Cháy pin xe điện nguy hiểm thế nào?

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, từng làm việc ở Viện Nghiên cứu City of Hope (Mỹ), cho biết chữa cháy pin điện (đặc biệt là pin lithium-ion) không giống như chữa cháy thông thường, vì bản thân pin có thể tự sinh nhiệt và tiếp tục cháy ngay cả khi không có oxy.

Về cơ chế, hiện tượng cháy pin thường bắt đầu do quá nhiệt, va đập, lỗi sạc hoặc chập mạch, khiến nhiệt độ tăng vượt ngưỡng an toàn. Khi đó, các phản ứng hóa học bên trong pin bị kích hoạt, làm phân hủy chất điện phân và sinh ra các khí dễ cháy như ethylene, methane, hydro cùng với lượng nhiệt rất lớn.

Nhiệt độ tăng cao tiếp tục làm các cell pin (tế bào pin) lân cận bị phân hủy, gây cháy lan theo kiểu dây chuyền, gọi là hiện tượng thermal runaway (tỏa nhiệt). Phản ứng này sẽ tiếp tục cho đến khi hết vật liệu phản ứng hoặc được làm mát triệt để.

Cách bảo vệ sức khỏe khi có sự cố cháy xe điện – 2
Dàn xe điện tại chùa Hương Tích thời điểm xảy ra cháy (Ảnh cắt từ video).

Ở góc độ ảnh hưởng sức khỏe, nhà nghiên cứu cho biết, khi pin lithium-ion trong xe điện bị cháy sẽ sinh ra khói chứa nhiều khí độc hại.

Trong đó có hydrofluoric acid (HF) – một chất cực độc có thể gây tổn thương phổi và thấm qua da; carbon monoxide (CO) gây ngạt; các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) như formaldehyde, acrolein, benzene…

Hít phải khói từ vụ cháy xe điện có thể gây ho, khó thở, buồn nôn, tổn thương phổi nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu tiếp xúc trong thời gian ngắn.

Ngoài khói độc, pin lithium-ion cháy còn giải phóng các hạt oxit kim loại nặng như oxit cobalt, oxit nickel và oxit mangan – vốn có trong vật liệu điện cực của pin.

Các hạt này tồn tại ở dạng siêu mịn trong khói, dễ xâm nhập vào phổi khi hít phải và có thể gây viêm phổi, tổn thương thần kinh hoặc ung thư nếu tiếp xúc lâu dài. Vì vậy, đám cháy pin không chỉ nguy hiểm vì nhiệt mà còn vì độc tính hóa học trong khói.

Ba tình huống cần biết để bảo vệ bản thân khi xảy ra cháy xe điện

Để bảo vệ sức khỏe bản thân, tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ nêu 3 tình huống cháy xe điện và hướng xử lý cụ thể.

Tình huống thứ nhất, nếu đang ngồi trên chính chiếc xe điện bị cháy, bạn cần thoát ra ngay lập tức qua lối gần nhất, bỏ lại mọi vật dụng không cần thiết; không cố mở cốp hay chạm vào phần pin hoặc khu vực đang bốc khói.

Nếu thấy mùi khét, khói nhẹ hoặc cảnh báo nhiệt, hãy tấp xe vào nơi trống và thoát thân ngay cả khi chưa có lửa rõ ràng, vì đó có thể là dấu hiệu “thermal runaway” (tình trạng tỏa nhiệt của pin) sắp bắt đầu. Sau khi ra ngoài, cần di chuyển cách xe ít nhất 30–50 mét, ngược chiều gió, tránh hít phải khói độc.

Cách bảo vệ sức khỏe khi có sự cố cháy xe điện – 3
Cần tìm cách thoát khỏi chiếc xe điện bị cháy nhanh nhất có thể (Ảnh minh họa: Dương Nguyễn).

Tình huống thứ hai, nếu đang ở gần xe điện cháy trong không gian mở (ngoài đường, bãi đỗ), bạn cần nhanh chóng rời khỏi khu vực trên, đứng cách xa và ngược hướng gió.

Không tiến lại gần để quay phim/chụp ảnh, vì pin có thể phát nổ bất ngờ hoặc khói bốc ra chứa HF, CO, kim loại nặng độc hại. Song song đó, cảnh báo người xung quanh giữ khoảng cách và gọi lực lượng cứu hỏa chuyên nghiệp. Nếu có thể, che miệng mũi bằng khăn ẩm hoặc khẩu trang lọc khí khi di chuyển ra xa.

Tình huống thứ ba, nếu xe điện cháy trong không gian kín (hầm chung cư, bãi giữ xe tầng hầm), cần lập tức rời khỏi tầng hầm, không dùng thang máy, di chuyển bằng lối thoát hiểm. Nếu có khói, khom người thấp xuống vì khói độc thường dày ở phía trên.

Không cố gắng dập lửa nếu không được huấn luyện, vì pin đang cháy không thể dập bằng bình CO2 hoặc bột khô. Khi thoát ra, hãy đóng cửa lại sau lưng (nếu có thể) để giảm cháy lan.