Khi Quốc hội thông qua nội dung sửa đổi Hiến pháp 2013, đơn vị hành chính cấp huyện cả nước dừng hoạt động từ 1/7. Một thay đổi khác là chủ tịch tỉnh sẽ do Thủ tướng chỉ định thay vì bầu như thông lệ.

Nghị quyết Sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp được Quốc hội thông qua sáng 16/6, với 100% đại biểu Quốc hội có mặt bấm nút tán thành (470 đại biểu). Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua.

Quy định mới về chỉ định nhân sự lãnh đạo tỉnh sau sắp xếp

Trong đó, Nghị quyết sửa đổi Điều 110 của Hiến pháp 2013 theo hướng quy định các đơn vị hành chính Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định.

Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do Quốc hội quy định.

Cùng với việc sửa Hiến pháp, Quốc hội cũng đồng thời quyết nghị kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ 1/7.

Theo nghị quyết vừa được Quốc hội thông qua, khi kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan sau sắp xếp đơn vị hành chính và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong năm 2025, không tiến hành bầu các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND.

Các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch, Ủy viên UBND tại đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp, cũng không tiến hành bầu theo thông lệ.

Nghị quyết cũng nêu rõ việc không bầu trưởng đoàn, phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp.

Thay vào đó, căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, trưởng đoàn, phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp.

Thủ tướng chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp.

Thường trực HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ định Ủy viên UBND cùng cấp và chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch UBND của đơn vị hành chính cấp dưới hình thành sau sắp xếp.

Thường trực HĐND ở đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp chỉ định Ủy viên UBND cùng cấp.

Trường hợp đặc biệt, Quốc hội quyết nghị cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch, trưởng các ban của HĐND ở đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp hoặc làm đại biểu HĐND, để hình thành HĐND lâm thời ở các phường đang thực hiện mô hình chính quyền đô thị không tổ chức HĐND.

Dấu ấn lịch sử, khởi đầu cho cuộc cải cách về thể chế

Giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp trước đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Phó Chủ tịch Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp, cho biết ban đầu, Ủy ban đề nghị sửa đổi, bổ sung 8/120 điều, khoản của Hiến pháp năm 2013, nhưng sau khi nghiên cứu các ý kiến góp ý, Ủy ban đã đề nghị tiếp thu, chỉ sửa đổi, bổ sung 5/120 điều, khoản, giữ lại 3 điều tiếp tục thực hiện theo quy định của Hiến pháp hiện hành.

Các nội dung vẫn giữ như hiện nay là quy định về việc lấy ý kiến nhân dân khi thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính; quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương”; về quyền chất vấn của đại biểu HĐND.

Sau khi Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành 34 nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã cùng với Nghị quyết số 202 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Việc này tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ, bảo đảm để tất cả đơn vị hành chính trên cả nước thực hiện thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp chính thức hoạt động từ ngày 1/7.

Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định với tinh thần làm việc khẩn trương, trách nhiệm, Ủy ban hoàn thành nhiệm vụ đặc biệt quan trọng mà Quốc hội giao ngay từ phiên đầu tiên của kỳ họp thứ 9.

Theo ông, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp được Quốc hội thông qua sẽ là dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa hết sức quan trọng, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia.

“Đây cũng là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo nền tảng để kiến tạo một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, người dân hạnh phúc, yên vui”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.