Những vật dụng hàng ngày có thể ẩn chứa những rủi ro rất lớn cho sức khoẻ.

Ngà 20 tháng 3 năm 2025, Tạp chí Thanh niên Việt đưa tin “Cảnh báo KHẨN tới người tiêu dùng: Nếu bạn còn sử dụng chiếc cốc này để uống nước đồng nghĩa với việc “mỗi ngày đều uống thuốc độc””. Nội dung như sau:

Những vật dụng hàng ngày có thể ẩn chứa những rủi ro rất lớn cho sức khoẻ. Bức ảnh cô gái nằm bên cửa sổ nhận được lượt tương tác “khủng”, thu hút ngay từ cái nhìn đầu tiên 5 món đồ tích tụ vi khuẩn, khiến làn da mãi sần sùi, nổi mụn Mẹ đảm TP HCM: Đi chợ cả tuần trữ thực phẩm vẫn tươi, nhưng làm dấy lên tranh luận rửa cá thịt trước khi cất tủ lạnh có nên không? Cảnh báo về “chiếc cốc tử thần” đặc biệt nguy hiểm với sức khoẻ

Mới đây, Hiệu hội Người tiêu dùng Bắc Kinh (Trung Quốc) đã công bố một vụ việc gây chấn động, được biết tới với tên gọi “chiếc cốc tử thần”. Đóng vai người tiêu dùng, những nhân viên của Hiệp hội này đã mua ngẫu nhiên 50 mẫu cốc giữ nhiệt của các thương hiệu khác nhau tại các trung tâm mua sắm, địa điểm tiêu dùng và nền tảng mua sắm trực tuyến, rồi gửi đến các cơ quan kiểm định chuyên nghiệp để thử nghiệm nghiêm ngặt.

Kết quả thật đáng kinh ngạc: 19 trong số 50 loại bình giữ nhiệt không đạt tiêu chuẩn an toàn, tỷ lệ hỏng hóc lên tới 38%, làm nổi bật những vấn đề nghiêm trọng về chất lượng trên thị trường bình giữ nhiệt. Theo đó, hàm lượng kim loại nặng trong những chiếc bình này đã vượt quá tiêu chuẩn, giống như quả bom hẹn giờ trong bóng tối đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.

Nếu bình thủy không đạt tiêu chuẩn, các ion kim loại nặng trong nước sẽ xâm nhập vào cơ thể con người, gây hại cho sức khỏe. Quá nhiều niken có thể gây dị ứng, tổn thương da và hệ hô hấp, làm tăng nguy cơ ung thư; quá nhiều mangan có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dẫn đến mất trí nhớ và trầm cảm.

Một số người tiêu dùng sử dụng bình giữ nhiệt kém chất lượng trong thời gian dài và xuất hiện các triệu chứng như chán ăn, sụt cân, suy nhược tinh thần. Kiểm tra y tế cho thấy hàm lượng kim loại nặng trong cơ thể họ vượt quá mức nghiêm trọng, gan, thận và các cơ quan khác bị tổn thương, điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của tác hại.

Nguyên nhân là do những thương gia vô đạo đức sử dụng vật liệu sản xuất kém chất lượng để tối đa hóa lợi nhuận và giảm chi phí. Thép không gỉ trên thị trường được chia thành loại công nghiệp và loại thực phẩm. Thép không gỉ loại công nghiệp, chẳng hạn như các mẫu 201 và 202, có hàm lượng mangan cao và khả năng chống ăn mòn kém. Nó không phù hợp để làm lớp lót bình giữ nhiệt khi tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm. Tuy nhiên, nó được sử dụng trong sản xuất bởi các doanh nghiệp vô đạo đức, dẫn đến hàm lượng kim loại nặng quá mức.

Thép không gỉ dùng trong sản xuất các dụng cụ đựng thực phẩm, chẳng hạn như mẫu 304 và 316, có khả năng chống ăn mòn và độ ổn định tốt, đồng thời có thể ngăn ngừa sự kết tủa của kim loại nặng. Thép không gỉ 304 chứa 18% crom và 8% niken, có khả năng chống axit và kiềm; thép không gỉ 316 bổ sung molypden vào 304 để cải thiện khả năng chống ăn mòn.

Tuy nhiên, do chi phí cao của thép không gỉ dùng trong thực phẩm nên những gian thương đã thay thế nó bằng thép không gỉ dùng trong công nghiệp, gây ra mối đe dọa tiềm ẩn đối với sức khỏe người tiêu dùng.

Làm thế nào để tránh “cốc tử thần”

Trước vô số loại cốc giữ nhiệt trên thị trường, chỉ khi nắm vững phương pháp lựa chọn thực tế, bạn mới có thể tránh được những “chiếc cốc chết người” và bảo vệ sức khỏe của mình.

Nhìn vào các dấu hiệu trên mẫu mã là bước quan trọng đầu tiên. Kiểm tra cẩn thận nhãn trên lớp lót hoặc vật liệu đóng gói của bình giữ nhiệt. Kiểm tra cẩn thận nhãn trên lớp lót hoặc vật liệu đóng gói của bình giữ nhiệt. Các nhãn khác nhau có ý nghĩa khác nhau. SUS304 là loại thép phổ biến, có khả năng chống ăn mòn và độ ổn định tốt, đảm bảo an toàn cho nước uống.

SUS316 bổ sung molypden vào SUS304 và phù hợp hơn với đồ uống có tính axit hoặc sử dụng lâu dài. Hãy cẩn thận với những bình giữ nhiệt không có nhãn hoặc nhãn không rõ ràng vì vật liệu của chúng không rõ nguồn gốc, chất lượng khó đảm bảo và có nguy cơ cao chứa hàm lượng kim loại nặng quá mức.

Đánh giá chất lượng bằng cảm nhận và mùi cũng đơn giản và hiệu quả. Một chiếc cốc giữ nhiệt chất lượng tốt hơn sẽ tạo cảm giác thoải mái hơn và nặng hơn. Sau khi mở, chỉ có mùi kim loại thoang thoảng, không có mùi lạ. Tuy nhiên, bình giữ nhiệt kém chất lượng có chi phí vật liệu thấp, gia công thô, sờ vào có cảm giác thô, nhẹ, bề mặt có khuyết điểm, có mùi hăng khi mở và chứa các chất độc hại như formaldehyde và benzen, gây hại cho sức khỏe.

Tất nhiên, khả năng giữ nhiệt và giữ ấm cũng rất quan trọng . Để kiểm tra độ kín, hãy đổ đầy nước nóng vào cốc, vặn chặt nắp và lật ngược cốc xuống để quan sát xem có giọt nước nào rỉ ra từ xung quanh nắp không. Nếu không có giọt nước rỉ ra thì độ kín tốt. Bạn cũng có thể lắc nhẹ cốc và lắng nghe tiếng nước chảy. Nếu tiếng nước chảy lớn thì độ kín có thể kém.

Để kiểm tra khả năng giữ nhiệt, hãy đổ đầy nước nóng vào cốc, vặn chặt nắp và để một lúc. Chạm vào cốc. Nếu nhiệt độ thấp, điều đó có nghĩa là khả năng giữ nhiệt tốt. Nếu nóng, điều đó có nghĩa là khả năng giữ nhiệt kém. Một chiếc bình giữ nhiệt chất lượng cao chứa đầy nước nóng có thể duy trì hiệu quả cách nhiệt tốt trong hơn 6-12 giờ.

Ngoài việc lựa chọn bình giữ nhiệt an toàn, việc sử dụng đúng cách cũng rất quan trọng , để bình vừa phát huy được tác dụng vừa tránh được các nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Trước khi sử dụng cốc mới, hãy đảm bảo vệ sinh và khử trùng cốc thật sạch. Do quá trình sản xuất, vận chuyển và lưu trữ, bình thủy điện dễ bị nhiễm bụi, vi khuẩn và tạp chất. Nếu không được vệ sinh trước khi sử dụng, các chất ô nhiễm có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua nước uống.

Đầu tiên, hãy vệ sinh cẩn thận lớp lót, nắp cốc, vòng đệm, v.v. bằng nước ấm và chất tẩy rửa trung tính để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất; sau đó rửa sạch bằng nước sạch để đảm bảo không còn cặn chất tẩy rửa. Cuối cùng, đổ đầy nước sôi, đậy nắp và ngâm trong 15-20 phút để khử trùng ở nhiệt độ cao, sau đó bạn có thể yên tâm sử dụng.

Ngoài ra, cũng có một số quy tắc khi sử dụng bình giữ nhiệt để đựng nước. Không nên đổ quá đầy nước vào cốc. Nên đổ khoảng 80%-90% dung tích cốc để tránh nước nóng tràn ra ngoài và gây bỏng khi vặn nắp. Sau khi đổ nước nóng vào, hãy đợi một lúc cho đến khi nhiệt độ nước giảm xuống một chút trước khi vặn chặt nắp cốc để tránh nhiệt độ nước cao gây ra áp suất cao bên trong cốc, gây khó mở. Sau khi sử dụng, đậy nắp cốc kịp thời để tránh bụi bẩn và vi khuẩn xâm nhập.

Mặc dù cốc thủy tinh có khả năng giữ nhiệt tốt nhưng không phải loại đồ uống nào cũng thích hợp để bảo quản lâu dài. Sữa và sữa đậu nành giàu chất dinh dưỡng, dễ sinh sôi vi khuẩn, bảo quản lâu ngày sẽ bị hỏng. Uống vào có thể gây ra các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như đau bụng, tiêu chảy. Nên nấu chín và uống ngay.

Thuốc Đông y có thành phần phức tạp, dễ xảy ra phản ứng hóa học ở nhiệt độ cao và môi trường ẩm ướt, có thể làm giảm hiệu quả hoặc sản sinh ra các chất có hại. Thuốc cũng dễ sinh sôi vi khuẩn và nấm mốc, do đó không thích hợp để bảo quản lâu dài trong bình thủy.

Khi pha trà bằng bình giữ nhiệt, một lượng lớn chất dinh dưỡng và chất thơm sẽ bốc hơi, hương vị và giá trị dinh dưỡng sẽ giảm, dễ sinh sôi vi khuẩn và tạo mùi. Tốt nhất nên dùng ấm trà hoặc ly thủy tinh để pha trà.

Khi mua bình giữ nhiệt, bạn nên kiểm tra kỹ nhãn mác sản phẩm và lựa chọn các kênh thông thường để mua sản phẩm của các thương hiệu uy tín ; khi sử dụng bình giữ nhiệt, bạn nên tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng, tránh bảo quản một số loại đồ uống trong thời gian dài và thường xuyên vệ sinh, khử trùng bình giữ nhiệt. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể tránh xa tác hại của “chiếc cốc tử thần” và biến chiếc cốc thủy tinh trở thành trợ thủ đắc lực cho cuộc sống khỏe mạnh của chúng ta.

Ngày 30 tháng 10 năm 2019, báo Lao động đưa tin “Bình giữ nhiệt “rẻ như cho” thôi nhiễm kim loại nặng hại sức khoẻ ra sao?”. Nội dung như sau:

Sau khi có các thông tin gây hoang mang về bình giữ nhiệt Trung Quốc ở Việt Nam, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã phối hợp với Viện Kiểm nghiệm An toàn thực phẩm Quốc gia lấy 8 mẫu bình giữ nhiệt để xét nghiệm: 5 mẫu lấy từ thị trường và 3 mẫu đã được công bố chất lượng sản phẩm.

Kết quả kiểm nghiệm cho thấy, 5 mẫu bình đang bán trên thị trường tự do vẫn bị thôi nhiễm kim loại nặng. Tuy nhiên, hàm lượng kim loại nặng bị thôi nhiễm của những bình này vẫn nằm trong giới hạn cho phép.

3 mẫu bình đã được công bố chất lượng sản phẩm có kết quả xét nghiệm không phát hiện hàm lượng kim loại nặng thôi nhiễm.

Liên quan đến vấn đề này, PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm – Đại học Bách Khoa Hà Nội phân tích, sở dĩ có sự khác biệt như vậy vì bình giữ nhiệt bằng inox thông thường tuân theo đúng tiêu chuẩn quy định sử dụng loại inox nào để làm. Với những loại inox đúng quy chuẩn thì khả năng thôi nhiễm kim loại nặng luôn ở dưới ngưỡng cho phép nên người dân có thể yên tâm sử dụng, an toàn cho sức khoẻ.

Tuy nhiên, bên cạnh những loại đạt đúng quy chuẩn của những cơ sở sản xuất có sự kiểm soát và đã đăng ký thì có những loại hàng trôi nổi trên thị trường chưa có kiểm định. Những loại này có thể được làm bằng loại thép inox kém chất lượng – loại dùng để làm cửa, làm tấm che chắn chứ không phải loại inox an toàn để sử dụng làm đồ uống nước, hoặc đun nấu thực phẩm. Vì thế khả năng thôi nhiễm kim loại nặng là có xảy ra.

“Nếu kim loại nặng ấy thôi nhiễm ra trong những điều kiện nhất định vượt quá ngưỡng cho phép thì có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng. Đặc biệt, kim loại nặng có khả năng tích luỹ rất cao. Nghĩa là có thể người tiêu dùng chưa ăn uống với hàm lượng kim loại nặng đủ để gây ra những tác động ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ dẫn đến tình trạng ngộ độc cấp tính nhận ra ngay.

Tuy nhiên, kim loại nặng tích tụ dần dần với nồng độ thấp đến một thời gian, thời điểm nhất định khi đủ mức độ sẽ tác động rất lớn đến sức khoẻ. Đặc biệt, có những kim loại có thể tích luỹ trong xương, tuỷ. Từ đó sinh ra ngộ độc kim loại nặng do thiếu máu, không sản xuất ra hồng cầu,… Nếu như không có sự chữa trị kịp thời có thể dẫn đến tình trạng xấu nhất là tử vong” – PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh phân tích.

Hiện nay, khi thời tiết vào đông – cũng là thời điểm nhu cầu sử dụng bình giữ nhiệt của người tiêu dùng tăng cao. Trước thực trạng đó, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh khuyến cáo những loại bình giữ nhiệt được bán trong các cửa hàng có kiểm định chất lượng, đăng ký sản phẩm, xuất xứ rõ ràng dùng tốt, tiện lợi với người tiêu dùng nhất.

“Tuy nhiên, đồng nghĩa với an toàn thì giá sản phẩm khá đắt. Những loại bán trôi nổi trên thị trường giá rẻ có giá chỉ bằng 1/3, 1/4 giá hàng chính phẩm. Vì thế đừng ham rẻ mà đổi sức khoẻ của mình” – PGS.TS Duy Thịnh nhấn mạnh.

Trước đó, Viện nghiên cứu và kiểm định chất lượng sản phẩm tỉnh Giang Tô, Trung Quốc công bố thông tin trong bình giữ nhiệt có thôi nhiễm kim loại nặng gây ung thư khi người tiêu dùng đựng các loại nước có tính axit mạnh trong đó như nước trái cây, trà…

Ngay sau đó, cơ quan chức năng Trung Quốc đã tiến hành kiểm tra đồng loạt 145 mẫu bình giữ nhiệt trên thì có tới 73 mẫu không đạt tiêu chuẩn chất lượng.