Việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố không phải là lý do để Nhà nước thu hồi sổ đỏ (giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) của người dân.

Người dân không bắt buộc phải làm sổ đỏ, căn cước đã cấp sau khi sắp xếp các đơn vị hành chính. Ảnh: Phương Anh
Trả lời Báo Lao Động, Luật sư Diệp Năng Bình – Trưởng Văn phòng Tinh Thông Luật (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cho biết, thu hồi sổ đỏ là việc Nhà nước thu lại giấy chứng nhận đã cấp khi giấy này không còn giá trị pháp lý hoặc được cấp không đúng quy định.

Tại Khoản 2, Điều 152 Luật Đất đai 2024, Nhà nước thu hồi giấy chứng nhận đã cấp trong các trường hợp sau:

Thu hồi toàn bộ diện tích đất ghi trong giấy chứng nhận;

Cấp đổi giấy chứng nhận đã cấp;

Người sử dụng đất đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất mà cần cấp mới giấy chứng nhận;

Giấy chứng nhận cấp không đúng thẩm quyền, sai đối tượng, sai diện tích, sai mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định tại thời điểm cấp giấy;

Giấy chứng nhận bị tòa án có thẩm quyền tuyên hủy;

Người phải thi hành án không nộp giấy chứng nhận theo yêu cầu thi hành án dân sự đối với các trường hợp phải đấu giá, giao quyền sử dụng đất.

Theo Luật Đất đai 2024, không có quy định cụ thể khi thực hiện việc sáp nhập tỉnh thành, cơ quan quản lý nhà nước sẽ thu hồi sổ đỏ đã cấp cho người sử dụng đất trước đó.

Theo Khoản 1 và 2 Điều 10 Nghị quyết 190/2025 ngày 19.12.2024 quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước áp dụng đối với các văn bản giấy tờ đã được cơ quan có thẩm quyền ban hành như sau:

“Văn bản, giấy tờ đã được cơ quan, chức danh có thẩm quyền ban hành, cấp trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước mà chưa hết hiệu lực hoặc chưa hết thời hạn sử dụng thì tiếp tục được áp dụng, sử dụng theo quy định của pháp luật cho đến khi hết thời hạn hoặc được sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ, hủy bỏ, thu hồi bởi cơ quan, chức danh tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc cơ quan, người có thẩm quyền.

Không được yêu cầu tổ chức, cá nhân làm thủ tục cấp đổi giấy tờ đã được cơ quan, chức danh có thẩm quyền cấp trước khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước khi các giấy tờ này chưa hết thời hạn sử dụng, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.

Có thể thấy các văn bản pháp luật nêu trên không có quy định về việc thu hồi sổ đỏ khi sáp nhập tỉnh thành hay thay đổi địa giới hành chính, lãnh thổ.

Tuy nhiên, thực tế, các tình huống phát sinh trong quá trình cập nhật địa giới hành chính hoặc thực hiện thủ tục hành chính liên quan đến đất đai có thể dẫn đến việc thu hồi sổ theo quy định pháp luật. Dưới đây là một số trường hợp:

Thứ nhất: Các trường hợp về đăng ký biến động đất đai theo Điều 23 Nghị định 101/2024 quy định về đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai như: hợp thửa, tách thửa, chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất… mà sổ đỏ đã cấp không còn dòng trống để xác nhận biến động, người sử dụng đất sẽ phải thực hiện cấp đổi, và sổ đỏ cũ sẽ bị thu hồi.

Thứ hai: Trường hợp người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đổi tên, thay đổi thông tin về giấy tờ pháp nhân, nhân thân, địa chỉ thì trên Giấy chứng nhận đã cấp quy định tại Khoản 4, Điều 13 và Khoản 5, Điều 41 Thông tư 10/2024 quy định về hồ sơ địa chính, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.

Hai trường hợp này đã được hướng dẫn tại Khoản 2.3, Mục 2 Công văn số 991 ngày 11.4.2025 hướng dẫn chỉnh lý hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai và tổng hợp số liệu diện tích tự nhiên khi sắp xếp đơn vị hành chính các cấp.

Thứ ba: Các trường hợp như mất sổ đỏ, sổ đỏ bị hư hỏng, hoặc bị mờ, nát nhàu hoặc không rõ ràng về các thông tin và nội dung trên sổ đỏ, người sử dụng đất có nhu cầu cấp đổi, cấp lại hoặc cấp mới sổ đỏ, lúc này Nhà nước bắt buộc phải thu hồi sổ đỏ.

Thứ tư: Trong các trường hợp sau khi chỉnh lý, kiểm tra, thay đổi các thông tin về đất đai, nếu xét thấy sổ đỏ của người sử dụng đất có sai sót hoặc chưa đầy đủ, thiếu thông tin, cơ quan quản lý nhà nước có thể yêu cầu thu hồi sổ đỏ cũ để đính chính thay đổi lại cho phù hợp.

Thứ năm: Trong các trường hợp thu hồi toàn bộ quyền sử dụng đất nhằm phục vụ các dự án phát triển kinh tế – xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng (làm đường, xây công trình công cộng…).

Như vậy, việc sáp nhập tỉnh, thành không phải là căn cứ để thu hồi sổ đỏ của người sử dụng đất theo các quy định của pháp luật hiện hành. Việc thu hồi sổ đỏ của người sử dụng đất sẽ tuỳ từng trường hợp cụ thể, để thu hồi.

Đồng thời, trong các trường hợp này, cơ quan quản lý nhà nước xem xét, thu hồi sổ đỏ theo đúng quy định pháp luật, đảm bảo tốt nhất quyền sử dụng đất của người dân.