Mới đây Phòng Cảnh sát Kinh tế Công an thành phố Hồ Chí Minh bắt tạm giam Nguyễn Văn Khánh, 32 tuổi, cùng đồng phạm mua nhớt kém chất lượng đóng vào bình mang thương hiệu Castrol, Motul… bán trên Shopee, Lazada.

Thủ đoạn của nhóm này là mua nhớt trôi nổi không rõ nguồn gốc, pha trộn với một phần nhỏ nhớt thật, sau đó sang chiết vào bao bì in sẵn tem nhãn giả. Đáng chú ý, sản phẩm được tiêu thụ không chỉ qua các kênh trực tiếp mà còn rao bán rầm rộ trên Shopee, Lazada.

Hàng trăm nghìn chai nhớt giả như vậy đã đến tay người tiêu dùng. Không chỉ gây hư hỏng xe, phá máy, ảnh hưởng kinh tế, mà nguy hiểm hơn, có thể dẫn đến tai nạn nếu sử dụng trong điều kiện vận hành cao tốc hoặc đường dài.

Sau vụ triệt phá đường dây sản xuất và tiêu thụ 220.000 sản phẩm dầu nhớt giả mang các thương hiệu lớn, dư luận không chỉ phẫn nộ với những kẻ làm hàng giả mà còn bắt đầu đặt câu hỏi nghiêm túc: Shopee, Lazada và các sàn thương mại điện tử lớn có thể vô can?

Ngoài việc bức xúc với cách làm hàng gian hàng giả, lừa dối người tiêu dùng, nhiều bạn đọc cho rằng các cơ quan chức năng nên xem xét, có hình thức xử lý với các sàn thương mại điện tử này.

Liên quan tới việc sử dụng phải nhớt giả, trước đó đã có không ít người bị lừa sử dụng phải dầu nhớt giả. Chị Thanh Hằng (30 tuổi) cho biết, chị đi qua một tiệm sửa xe trên đường Lê Văn Lương (Phước Kiển, Nhà Bè, thành phố Hồ Chí Minh) tiện thay dầu nhớt cho chiếc xe máy đã đi hơn 3.000 km của mình. Ba tháng sau, khi xe thỉnh thoảng bị tắt máy bất chợt, chị Hằng mang tới cửa hàng nơi đã mua xe để bảo dưỡng và người thợ đã phát hiện nhớt có nhiều cặn bã tích tụ. Thợ nói rất có thể tôi đã đổ phải nhớt giả hoặc nhớt tái chế. Tất cả những lần trước kia tôi đều thay tại cửa hàng xe ủy quyền chính hãng.

Anh Duy Đức, nhân viên một tiệm sửa xe tại Q.4, thành phố Hồ Chí Minh cho biết tình trạng dầu nhớt giả, nhớt tái chế trà trộn trên thị trường không phải là hiếm. Không chỉ riêng người tiêu dùng, chính một vài tiệm sửa chữa nhỏ cũng có thể bị lừa.

Dầu nhờn giả mạo gây ra nhiều tác hại cho phương tiện giao thông. Ảnh: Tuổi Trẻ

Mỗi năm, cơ quan quản lý thị trường phanh phui hàng chục cơ sở sản xuất hàng giả, hàng nhái và hàng tái chế như vậy. Với nhớt giả, các đối tượng sử dụng một số thủ đoạn phổ biến để trà trộn vào thị trường. Phổ biến nhất là chúng sử dụng vỏ chai chính hãng của các thương hiệu lớn, gia công như mới.

Các đối tượng thu mua lại các vỏ chai dầu nhớt đã qua sử dụng từ các trung tâm sửa chữa xe máy, ô tô hoặc từ người tiêu dùng, sau đó làm sạch và đổ nhớt giả vào để bán lại như hàng mới, giữ nguyên nhãn mác, logo. Vì là vỏ chai chính hãng nên việc tái sử dụng bao bì này giúp các đối tượng dễ dàng qua mặt người tiêu dùng. Điều này khiến người mua rất khó phân biệt với sản phẩm thật.

Hầu hết các sản phẩm dầu nhớt trên thị trường hiện nay đều sử dụng bao bì nhựa, rất dễ cho các đối tượng lợi dụng sản xuất sản phẩm nhựa có kích thước, hình dáng, màu sắc tương tự của các thương hiệu lớn, làm cho sản phẩm nhìn rất giống hàng thật. Sau đó, họ làm nhãn mác, tem và mã vạch gần như y hệt với sản phẩm chính hãng. Đặc biệt, một số bao bì nhái còn có cả mã QR, tuy nhiên mã này thường khó kiểm tra trên hệ thống chính hãng, thường dẫn đến các trang web không chính thống. Thậm chí, một số đối tượng còn tạo ra các tem giả, làm cho sản phẩm nhìn bề ngoài có vẻ đáng tin cậy.

Tinh vi hơn, các đối tượng pha trộn dầu nhớt kém chất lượng dầu không chất lượng hoặc dầu đã qua sử dụng để tái chế. Các đối tượng xấu dùng dầu đã qua sử dụng, sau đó lọc sơ qua và pha trộn thêm với các hóa chất kém chất lượng để tạo thành dầu nhớt. Loại dầu này không còn các tính năng bôi trơn, làm mát và bảo vệ động cơ. Họ trộn dầu công nghiệp kém chất lượng để tạo cảm giác giống dầu thật, nhưng sản phẩm này thường không đạt tiêu chuẩn cho động cơ ô tô hoặc xe máy, dễ làm hỏng hóc.

Ngoài ra, các đối tượng có thể lợi dụng hệ thống phân phối không chính thống để đưa các sản phẩm ra thị trường. Nhóm này thường chọn bán nhớt giả qua các cửa hàng nhỏ, nơi không có quy trình kiểm tra nguồn gốc sản phẩm nghiêm ngặt như các đại lý lớn hoặc các trung tâm bảo dưỡng chính hãng. Cùng với đó, nhiều nhớt giả được bán trên các sàn thương mại điện tử, trang mạng xã hội, với giá rẻ hơn nhiều so với sản phẩm chính hãng, thu hút người tiêu dùng muốn tiết kiệm chi phí.

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 14:2018/BKHCN về dầu nhờn cho động cơ đốt trong

Quy chuẩn này do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố quy định mức giới hạn đối với các chỉ tiêu kỹ thuật và các yêu cầu về quản lý chất lượng áp dụng cho dầu nhờn dùng cho động cơ đốt trong. Quy chuẩn này không áp dụng đối với dầu nhờn động cơ đốt trong phục vụ mục đích an ninh, quốc phòng.

Theo quy định, dầu nhờn động cơ đốt trong phải đáp ứng các cấp độ nhớt động học theo tiêu chuẩn công bố của nhà sản xuất, phù hợp với phân loại cấp độ nhớt theo hệ thống của SAE (Hiệp hội Kỹ sư Ô tô Hoa Kỳ) hoặc các tiêu chuẩn quốc gia, khu vực hoặc quốc tế tương đương.

Các chỉ tiêu hóa lý bắt buộc và mức giới hạn kỹ thuật của dầu nhờn động cơ đốt trong phải bảo đảm tính ổn định, phù hợp với mục đích sử dụng và không gây hư hỏng cho động cơ, cũng như không ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống lưu trữ, bảo quản, vận chuyển và phân phối. Các loại phụ gia được sử dụng trong quá trình pha chế dầu nhờn phải tuân thủ quy định về an toàn, sức khỏe và bảo vệ môi trường.

Về ghi nhãn, dầu nhờn động cơ đốt trong lưu thông trên thị trường phải được ghi nhãn theo đúng quy định pháp luật hiện hành. Trong trường hợp sản phẩm được đóng gói sẵn, bao bì phải có nhãn rõ ràng, dễ đọc, không bong tróc hay bị mờ trong quá trình vận chuyển và lưu kho. Nhãn sản phẩm phải thể hiện đầy đủ các thông tin tối thiểu gồm: tên hàng hóa (trong đó nêu rõ loại động cơ sử dụng), tên và địa chỉ của tổ chức hoặc cá nhân chịu trách nhiệm về hàng hóa, xuất xứ hàng hóa, thể tích hoặc khối lượng tịnh, đặc tính kỹ thuật (bao gồm cấp độ nhớt, cấp tính năng), hướng dẫn sử dụng và bảo quản, cùng với các thông tin cảnh báo an toàn nếu có.

Bên cạnh các yêu cầu nêu trên, dầu nhờn động cơ đốt trong phải bảo đảm không gây mất an toàn cho con người, động vật, thực vật, môi trường và tài sản trong suốt quá trình sản xuất, lưu thông và sử dụng.